Oktay Ekşi, 7 Aralık 1932 tarihinde Ordu’nun Mesudiye ilçesinde dünyaya geldi. Gazeteciliğe henüz 19 yaşındayken, Ankara Ajansı’nda başladı. Daha sonra Falih Rıfkı Atay’ın Dünya gazetesinde önce muhabir olarak, 22 yaşından itibaren de Ankara Temsilcisi sıfatıyla 1960 yılına kadar görev yaptı. Daha sonra Ankara’da Öncü gazetesinde İstihbarat Şefi oldu. Bu sırada meslektaşları tarafından, 1961 Anayasası’nı yapmak üzere kurulan Kurucu Meclis’e Basın Temsilcisi seçildi. Bu görev tamamlanınca mütevazı bir iş bularak, lisan öğrenmek amacıyla Londra’ya gitti. Yurda 1966’da döndü ve Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden de bu sıralarda mezun oldu (1967). Yeni Gazete’de Ankara Temsilcisi (1966-1970) ve TRT’de Haber Değerlendirme ve Yorum Müdürü olarak görev yaptı.
Hürriyet’in o dönemdeki sahibi Erol Simavi’nin önerisi üzerine 1974 Haziranı’nda gazetenin Başyazarı oldu. 1983’te Sosyal Demokrasi Partisi’nin (SODEP) kuruculuğunu kabul edince ayrıldı. SODEP’in seçimlere girmesi askeri idare tarafından engellenince gazeteciliğe geri döndü. Önce Güneş gazetesinin, ardından 1985’ten itibaren tekrar Hürriyet gazetesinin Başyazarı olarak görev yaptı. Bu görevi, Recep Tayyip Erdoğan’ın bir yazısına verdiği tepki üzerine, çalıştığı medya grubuna zarar gelmesini önlemek amacıyla istifa ettiği 30 Ekim 2010’a dek sürdürdü.
Ülkemizde bilgi edinme özgürlüğünü ve saydam devleti savunan ilk isimlerden biri olan Ekşi, siyaset ve medya diline “halkın gerçekleri öğrenme hakkı” ifadesini hediye etti. Ekşi’nin “Basın Özgürlüğü” yerine 1986’dan beri savunduğu ve tüm bireylere özgürlük isteyen “İletişim Özgürlüğü” kavramı, Cumhuriyet Halk Partisi’nin 2008 tarihli parti programına girdi. 6 Şubat 1988’de Ekşi’nin öncülüğünde Basın Konseyi kuruldu. Konsey, onun başkanlığı döneminde, gazetecilerin görevlerini her türlü müdahaleden uzak şekilde yapabilmeleri için aralıksız çalıştı ve her türlü engeli derhal protesto etti. Konsey’in 1997 yılında, merkezi New York’ta bulunan Gazetecileri Koruma Komitesi’yle (Committee to Protect Journalists) ortaklaşa yaptığı kampanyayla o tarihte hapiste bulunan 14 Sorumlu Yazıişleri Müdürü özgürlüğüne kavuştu. Dünya Basın Konseyleri Birliği’nin de (World Association of Press Councils) kurucularından olan Ekşi, birliğin 2002-2009 yılları arasında başkanlığını yürüttü. Maçka Demokrasi Parkı’ndaki “İfade Özgürlüğü Kürsüsü ve Anıtı”, Ekşi’nin Gazetecilere Özgürlük Platformu dönem başkanı olduğu Kasım-Aralık 2010 aylarında yaptığı önerinin Şişli Belediyesi tarafından kabul edilmesi sonucu yapıldı.
Ekşi, 23 yıl boyunca Basın Konseyi başkanı olarak görev yaptı. Ancak mesleğinden koparılması üzerine siyasete girmeye karar verince 2011’de Konsey’den ayrıldı. 12 Haziran 2011 tarihinde CHP’den İstanbul milletvekili seçilen Ekşi, “En Yaşlı Üye” sıfatıyla 24’üncü Yasama Dönemi’ni açtı. Milletvekilliği sırasında Meclis’e iletişim özgürlüğünü gerçekleştirmeyi amaçlayan yasa önerileri sundu.
Oktay Ekşi, gazetecilik dışında, dünyaya geldiği Mesudiye’de, ülkemizin ilk yerel demokrasi hareketinin başlamasına öncülük etti. İlki 1991’de gerçekleştirilen ve yöre halkının kendi sorunlarını tartışıp bunlara çözüm aradığı Mesudiye Kurultayları, ilçeye çok şey kazandırdı. Merhum Başbakan Bülent Ecevit’in ilk Köykent projesi de bu kapsamda Mesudiye’de hayata geçti. Ekşi, ayrıca ailesinin yerleşim yeri olan Aşağı Gökçe köyünde, herkesin kullanımına açık, yirmi binin üzerinde kitap barındıran, Türkiye’nin en zengin köy kütüphanesi Fatma-Hüseyin Ekşi Kütüphanesi’ni kurdu.
Ekşi, Rotary International tarafından “Paul Harris” Dostluk Ödülü’ne (1997), İstanbul Üniversitesi Senatosu tarafından “Fahri Doktorluk” unvanına (2003), ODTÜ Senatosu tarafından Üstün Hizmet Ödülü’ne (2006) ve Washington D.C. merkezli Atatürk Society of America tarafından Atatürk Ödülü’ne (2012) layık görüldü.
Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Kurucusu ve Kurucu Başkanı Prof. Dr. Aysel Ekşi’yle evli olan Oktay Ekşi, iki çocuk ve iki torun sahibidir. Kitapları: Gazetecilikte Geçen O Yıllar - 1, Gazetecilikte Geçen O Yıllar - 2, Beyefendi: Suat Hayri Ürgüplü’nün Anıları, Aysel: Bir Atatürk Kızının Hikâyesi, Cumhuriyetle Yaşadığımız Yıllar (Taner Baytok’la birlikte), “Basın” Değil İletişim Özgürlüğü.
